ZZP'er en de Fiscale Oudedagsreserve (FOR)

ZZP’er en de Fiscale Oudedagsreserve (FOR): Een goede keuze voor je pensioen of niet?

Als ondernemer wil je uiteraard goed voorbereid zijn op je oude dag. Maar hoe pak je dat aan als ZZP’er? Veel ondernemers maken gebruik van de Fiscale Oudedagsreserve (FOR), een belastingtechnisch voordelige regeling. Maar is de FOR daadwerkelijk een goede oplossing voor je pensioen? Of brengt het juist meer nadelen dan voordelen? In dit blog leg ik uit wat de FOR is, waarom het geen echte oudedagsvoorziening is, en hoe je beter kunt plannen voor je pensioen.

De situatie

Onlangs sprak ik een ondernemer wiens onderneming een eenmanszaak is. De boekhouder had de jaarrekening net afgerond en daarop stond een behoorlijke FOR. De ondernemer zei: “Kijk maar in de jaarstukken, daar heb ik een oudedagsreserve.” Hij verwees naar het bedrag van de FOR, in de veronderstelling dat dit voldoende was voor zijn pensioen. Daarnaast werd opgemerkt dat het jammer was dat er per 1 januari 2023 niet meer bijgestort mocht worden in de FOR. Maar is deze reserve werkelijk een goede voorziening voor je oude dag? Laten we dat eens nader bekijken.

Wat is de Fiscale Oudedagsreserve (FOR)?

• De FOR is geen daadwerkelijke oudedagsvoorziening, maar een fiscale oudedagsreserve. Dit betekent dat het belastingtechnisch voordelig is om winst apart te zetten in een reserve. Je mag jaarlijks een bedrag van de winst afschrijven, wat zorgt voor minder inkomstenbelasting in dat betreffende jaar. Dit klinkt voordelig, maar er zijn een aantal belangrijke punten om te begrijpen:

• • Geen feitelijke pensioenopbouw: De FOR is geen echt pensioen. Het is simpelweg een belastinguitstel. De ondernemer betaalt uiteindelijk belasting over dit geld, en dat kan flink oplopen wanneer de onderneming wordt beëindigd.
  • Toekomstige belastingclaim: Op het moment dat je de onderneming stopzet, moet je belasting betalen over het totale bedrag in de FOR. Dit kan flink wat belasting met zich meebrengen, of je moet het geld afstorten in een lijfrenteverzekering om zo periodieke uitkeringen aan te kopen.
  • Geen inkomensvoorziening: De FOR biedt geen feitelijke uitkeringen voor je oude dag. Je krijgt geen pensioeninkomen uit deze reserve, het is puur een fiscale constructie.

Veranderingen per 2023

De belastingdienst heeft de FOR-regeling de afgelopen jaren aangescherpt. Een belangrijke wijziging is dat de FOR sinds 2023 niet verder mag worden opgebouwd. De bestaande FOR mag wel op de balans blijven staan, maar nieuwe stortingen zijn niet meer mogelijk. Dit betekent dat het voor veel ondernemers belangrijk is om te kijken naar alternatieven voor hun pensioenvoorziening.

Geen feitelijk pensioen ondernemer

• Een ondernemer met een eenmanszaak heeft alleen recht op de AOW. Omdat er geen loondienstverband is (werkgever-werknemer verhouding) bouwt een ondernemer geen pensioen op. 
• Een ondernemer moet hier zelf voor zorgen. Door te investeren, te sparen of door het regelen van een lijfrente voorziening. 

De oplossing: Bouwen aan een echte oudedagsvoorziening

Het goede nieuws is dat er wel degelijk manieren zijn om een solide pensioen op te bouwen. In het geval van mijn cliënt bleek dat de FOR geen echte oplossing was, maar er was wel ruimte om te investeren in een betere oudedagsvoorziening. De winst van de onderneming was goed en er was spaargeld om te investeren. Het plan dat ik voorstelde, is als volgt:

Afbouwen van de FOR: 

• We beginnen met het jaarlijks afbouwen van de FOR. Dit doen we door elk jaar € 5.000 van de FOR af te halen en dit bedrag in een lijfrentevoorziening te storten. Het afbouwen van de FOR wordt belast als winst, maar de storting in de lijfrente is fiscaal aftrekbaar tegen hetzelfde belastingtarief. Dit maakt het budgetneutraal voor de ondernemer.
• We blijven dit doen totdat de ondernemer de AOW-gerechtigde leeftijd bereikt. Op dat moment staat de FOR op € 0 en heeft de ondernemer geen fiscale claim meer, maar wel een solide oudedagsvoorziening.

Fiscale jaarruimte benutten: 

• De ondernemer heeft jaarlijks een fiscale jaarruimte van ongeveer € 10.000. Het andere deel van deze ruimte (€ 5.000) wordt maandelijks in dezelfde lijfrente gestort. De winst van de onderneming wordt  tegen het hoogste belastingtarief van 49,50% belast, waardoor het bedrag aan lijfrente storting tegen ditzelfde percentage aftrekbaar is. Dit biedt een belangrijk voordeel: de belastingheffing over de uitkeringen in de toekomst zal veel lager zijn (ongeveer 18%). Dit levert een progressievoordeel op van maar liefst 31,50%.

• Extra sparen: Om nog verder te profiteren van het belastingvoordeel en te zorgen voor een goede voorziening voor de toekomst, stel ik voor om de belastingbesparing ook te benutten en dit op een netto beleggingsrekening te storten. Dit geeft de ondernemer de kans om naast de pensioenvoorziening een extra “potje” op te bouwen.

Waarom dit een betere oplossing is

Het voordeel van deze aanpak is dat de ondernemer niet alleen de belastingclaim op de FOR afbouwt, maar ook daadwerkelijk een pensioenopbouw start. Door de fiscale voordelen optimaal te benutten, creëert de ondernemer een solide pensioenvoorziening zonder verrassingen achteraf. Daarnaast voorkomt deze strategie dat er ineens een grote belastingaanslag komt bij het stoppen van de onderneming.

Het belangrijkste verschil is dat de ondernemer nu wel een feitelijke oudedagsvoorziening opbouwt, in plaats van een toekomstige belastingclaim. De fiscale voordelen zorgen ervoor dat de ondernemer met een kleinere belastingdruk een grotere voorziening voor de toekomst kan realiseren.

Conclusie

De Fiscale Oudedagsreserve (FOR) is een belastingtechnisch voordeel, maar geen echte oudedagsvoorziening. Als ondernemer moet je zelf zorgen voor je pensioen, en dat kan op verschillende manieren. Door de FOR af te bouwen en te investeren in een lijfrente, bouw je een daadwerkelijke oudedagsvoorziening op die fiscaal aantrekkelijk is. Als je al spaargeld hebt en voldoende ruimte in je fiscale jaarruimte, is dit één van de (ideale) manieren om je pensioen veilig te stellen en tegelijkertijd belasting te besparen.

Benieuwd naar hoe jij jouw pensioen kunt opbouwen als ondernemer? Neem gerust contact op, en we kijken samen naar de beste oplossingen voor jouw situatie.